Enter your Email Address to subscribe to our newsletters
मधमाशांनी कोणत्या पिकांना लाभ होतो, मधमाशापालनाची सुरुवात व त्याची गरज, मधमाशांचे खाद्य व उद्योगासाठी आवश्यक साधन सामुग्री या विषयाची महत्वाची माहिती या लेखात वाचावयास मिळणार आहे.
अळिंबीचे आहारातील महत्व लक्षात घेता सर्वसामान्य लोकांना शेतीपूरक अथवा स्वतंत्र व्यवसाय म्हणून अळिंबी लागवड हा चांगला व्यवसाय होऊ शकतो. यासाठी धिंगरी अळिंबीच्या जाती, लागवड पद्धत, पिक निगा, काढणी व प्रतवारी आणि पॅकिंग या संबंधीची सविस्तर माहिती या लेखात दिली आहे.
फळ प्रक्रिया उद्योगाची गरज, महत्व, दुर्लक्षीत फळावरील प्रक्रीयाची संधी व प्रक्रियायुक्त पदार्थाaची घ्यावयाची काळजी या विषयाची विस्तृत माहितीचा समावेश या लेखात केला आहे.
कडधान्यावर प्रक्रिया करून कच्च्या मालाचे मूल्यवर्धन करण्याकरीता कापणीपश्चात अभियांत्रिकी व तंत्रज्ञान, डॉ. पं दे कृ वि अकोला अंतर्गत पंकृवि मिनीदाल (3 अश्वशक्ती) विकसीत करण्यात आली असून ग्रामिण भागातील युवकांना कृषी प्रक्रिया उद्योग कसा फायदेशीर होईल या संबंधीची माहिती या लेखात दिली आहे.
ही पद्धत सोपी आणि कमी खर्चाची आहे. आपल्या परिस्थितीत ही पद्धत सोईची आहे. ही पद्धत अशी- 1)खुंटावरील पक्व काड्या छाटून व पाने काढून तयार करणे. 2)प्रत्येक छाट कलम 4-5 डोळ्यांचा असावा. 3)नर्सरी वाफ्याचा ओटा चांगला तयार करावा.
सॉर्टेड सिमेनचा वापर केल्यामुळे कालवडीच्या जन्माचे प्रमाण वाढल्यामुळे कळपाची वाढ झपाट्याने होत असून किफायतशीर दूध उत्पादन क्षेत्रात जलद वाढ होण्यास मदत होते.
दुग्धव्यवसायात भरपूर दूध उत्पादन करण्यासाठी चांगल्या जातीवंत दुधाळ जनावरांची निवड करणे गरजेचे आहे. भरपूर दूध उत्पादन हा आनुवंशिक गुणधर्म आहे. जातिवंत जनावरात तो हमखास आढळतो म्हणून अधिक दुधासाठी जातीवंत जनावरांची निवड करणे महत्वाचे आहे.
कोबीवर्गीय भाजीपाला पिकावरील किडीची ओळख, प्रादुर्भावाची लक्षणे व एकात्मिक व्यवस्थापन कसे करावे या विषयी माहिती या लेखात दिली आहे. कोबीवर्गीय पिकावर अनेक किडींचा आढळून येतो. परिणामी अशा किडीमुळे पिकाचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. काही किडींचा बंदोबस्तासाठी पिकाचे सुरूवातीपासून नियंत्रण करण्यासाठी उपाययोजना केल्यास उत्पादनात वाढ होण्यास मदत होते.
भाजीपाल्याचे जास्तीत जास्त उत्पादन काढण्याच्या दृष्टीने नुसत्या उत्कृष्ट जाती, योग्य सेंद्रिय व रासायनिक खाते आणि लागवडीच्या सुधारलेल्या पद्धती वापरून चालणार नाही. त्याचबरोबर या पिकावर पडणार्‍या रोग आणि किडींचा बंदोबस्त करणे आवश्यक आहे.
साधारणपणे ज्या जमिनीत सातत्याने ऊस लागवड असते, सेंद्रीय खतांचा कमी वापर, रासायनिक खतांचाच वापर केला जातो, अशा जमिनीतून सूक्ष्मअन्नद्रव्यांचे शोषण जादा झाल्यामुळे जमिनीत त्यांची कमतरता भासते. ऊस उत्पादन वाढीसाठी लक्षणे ओळखून शिफारशीत मात्रेमध्ये सूक्ष्मअन्नद्रव्यांचा वापर करावा.
ऊसाची सरासरी उत्पादकता व साखर उता-यासह उत्पादनखर्च वाढीवर परिणाम करणा-या ज्या जैविक, अजैविक घटकांचा अभ्यास केला जातो. त्यातील रोग व किडी या जैविक घटकांचा परिणाम हा नक्कीच लक्षात घेणे गरजेचे आहे. ऊस वाढीच्या प्राथमिक अवस्थेतच या रोगांचा हल्ला संपुर्ण रोपवाटीकेचे नुकसान करणारा ठरतो. त्यामुळे अननस रोगाचे निर्मुलन करण्यासाठीच्या उपाययोजनांकडे शेतक-यांना लक्ष पुरवावे लागणार आहे.
पारंपारीक पद्धतीने भात उत्पादन घेऊन तांदूळ म्हणून विकण्यापेक्षा शेतकर्याला भातास विविध प्रकारच्या प्रक्रिया करून त्यापासून विविध पदार्थ करणे आर्थिकदृष्ट्या अधिक फायदेशीर कसे ंठरते व शेतमालाचे मूल्यवर्धन करणे कसे गरजेचे आहे या विषयी माहितीचा समावेश या लेखात केला आहे.
कोकणची भौगोलिक परिस्थिती महाराष्ट्राच्या इतर विभागाच्या तुलनेत अतिशय वेगळी असून पशुव्यवसायामध्ये शेळीपालन हा व्यवसाय शेतकर्‍यास खात्रीशीर उत्पन्न मिळवून देणारा व्यवसाय आहे. कोकणातील शेळ्यांची सद्यस्थिती, निवड पद्धत, गोठ्यातील व्यवस्थापन, आहार व्यवस्थापन व लसीकरण संबंधीची विस्तृत माहीती या लेखात वाचावयास मिळणार आहे.
महाराष्ट्राला हवामान स्थितीच्या विविधतेचे वरदान मिळालेले असून, येथे मातीच्या विविध प्रकारांनुसार आठ कृषी हवामान विभाग आहेत. कृषी स्त्रोतांच्या उत्तम व्यवस्थापनाबरोबरच पिकाच्या विविधतेसाठी राज्याने राष्ट्रीय फळबाग मिशनअंतर्गत (एनएचएम) अत्यंत दूरगामी विचाराने धोरणांची आखणी केली आहे.
महाराष्ट्राच्या सागरी उत्पादनापैकी जवळपास 30 टक्के उत्पन्न हे कमी किमतीच्या मासळीचे आहे. या कमी किंमतीच्या मासळीमध्ये राणी मासा, ढोमा मासा, बळा, चोर-बोंबिल इ. माशांचा समावेश होतो.
हंगामात भरपूर सीताफळांचे उत्पादन होते त्या वेळी त्यांचे दर कोसळतात व उत्पादकांचे नुकसान होते. अशावेळी आपण फळांच्या गरापासून प्रक्रियायुक्त पदार्थ तयार करून ठेवल्यास बाजारातील फळांचे दर स्थिर राखण्यास मदत होऊन आर्थिक फायदाही होतो. त्याचबरोबर फळांचा आस्वाद आपणास वर्षभर घेता येईल.
काढणीपश्चात पपईची प्रक्रिया करून त्यापासून अनेकविध मूल्यवर्धित पदार्थ फारच कमी प्रमाणात बनविण्यात येतात, परंतु अलीकडच्या काळात बाजारात पपईची वाढलेली आवक परिणामी घसरलेले दर बघता उत्तम पोषणूमल्य आणि औषधी गुणधर्म असलेल्या या फळाचे मूल्यवर्धन करून निश्चितच शाश्वत नफा मिळवता येऊ शकेल.
नाचणी धान्यामध्ये असणार्या सत्त्वयुक्त अन्नघटकांचा विचार करता मूल्यवर्धित उत्पादने तयार करण्याच्या पद्धतीचा सखोल माहितीचा समावेश या लेखात केला आहे.
स्थानिक बाजारपेठेत पेरूची आवक जास्त झाली की दर कोसळतात. अशा परिस्थितीत शेतकर्यांनी पेरूपासून विविध प्रक्रियायुक्त पदार्थ तयार केल्यास त्यांचे होणारे नुकसान कमी होईल व अशा उद्योगातून रोजगारनिर्मिती होऊ न आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरणार आहे.
करवंदाच्या फळामध्ये औषधी गुणधर्म व आहाराच्या दृष्टीने जीवनसत्व ड घटक विपुल प्रमाणात असल्याने या दुर्लक्षित असलेल्या फळास अनन्य साधारण महत्व असून त्यापासून तयार केलेल्या पदार्थांना स्थानिक तसेच इतर बाजारपेठेत चांगली मागणी आहे. यासाठी कच्च्या फळांपासून विविध पदार्थ कसे करावे या विषयी सखोल माहितीचा समावेश या लेखात केला आहे.
